Op 18 oktober was ik op uitnodiging van de Delta Stichting in de Universiteit Gent om een lezing te geven over de vrijheid van meningsuiting. Hieronder de tekst van de lezing.

Wat rest er van de ‘vrijheid van meningsuiting’, is het thema van deze bijeenkomst.

Ik vraag me af wat er gebeurt wanneer je deze vraag zou voorleggen aan de gemiddelde Vlaming of Nederlander. Ik denk dat ze snel aan zouden komen met landen waar het heel veel erger gesteld is met de vrijheid van meningsuiting. China. Rusland. Saoedi-Arabië. Dat soort landen. En dan zouden ze zeggen dat je bij ‘ons’, dat is het Westen, toch eigenlijk alles wel kunt zeggen.

Ik was het daar lange tijd mee eens.

Nu ben ik me steeds meer gaan realiseren dat het er helemaal om gaat aan welke kant je staat. Sta je aan de kant van de vrijwillig aangepasten. Of ben je voortdurend politiek incorrect. In het eerste geval kun je je gewoon niet voorstellen dat er problemen zijn. Je voelt je veilig.

Ik had beter moeten weten, want ben ik al een leven lang journalist. Als journalist merk je natuurlijk heus dat je bij een weekblad of in een krant alleen dat kunt zeggen wat in grote lijnen past bij de koers van dat medium. Maar ik begaf me lange tijd in genres waar dat niet zo’n enorme rol speelt. Zo was ik popjournalist, en schreef ik over verschillende takken van de cultuur. Als je een plaat of een boek niet goed vond, dan schreef je dat gewoon op en niemand zat je in de weg.

Na 11 september 2001 werd mijn wereldbeeld politiek en begon ik steeds meer over politieke onderwerpen te schrijven. En op het laatst eigenlijk alleen nog maar. Toen werd ook alles waar ik over schreef onderdeel van een scherpe interne discussie bij de media. Ik merkte steeds weer hoe je werd bijgestuurd, hoe er over bepaalde onderwerpen wel geschreven kon worden, en soms niet. Soms waren die bijsturingen subtiel. Een interview met Geert Wilders? Prima hoor. Dat trok lezers. Maar geef dan, zei mijn hoofdredacteur, met een aantal zeer kritische vragen en opmerkingen aan dat je afstand houdt. Dat deed je dan maar. Kon ik ondertussen ook nog Wilders quoten daar waar ik het van harte met hem eens was. Zonder dat te laten merken.

Met grote regelmaat werd me ook gevraagd nu eens een flink kritisch stuk over Wilders te schrijven. Daar bestond een enorme behoefte aan bij hoofdredacties. Soms voldeed ik daar aan. Ja, ik had ook kritiek. Die heb ik nog steeds.

Om Wilders kon je niet meer heen. Andere onderwerpen bleken een no go. Etniciteit en crimineel gedrag bijvoorbeeld, dat hoorde met de grootst mogelijke omzichtigheid omschreven te worden. Of eigenlijk maar liever helemaal niet. Of ja, dan desnoods in een stuk waarbij je de verschillende meningen van deskundigen naast elkaar liet bestaan. Nee, dan wel zonder een eenduidige conclusie te trekken.

Zo ging het eigenlijk altijd. Afstand houden. Kritische houding. Of vol ertegenin. Wat wilde de hoofdredactie bij HP/De Tijd, waar ik vele jaren politiek redacteur was, graag dat ene, onthullende afbraakartikel over de persoon Pim Fortuyn hebben. Ik kon er zo een cover mee krijgen. En een cover, dat betekende in dit tijd nog een flinke bonus. De eerlijkheid gebied te zeggen dat ik nog aan de gang was gegaan met zo’n artikel ook. Maar toen werd hij vermoord en veranderde alles. Over de dode Fortuyn waren alleen nog prijzende woorden op zijn plaats. Over de toen nog levende LPF viel toen weinig goeds meer te zeggen en daarvoor kreeg ik uiteraard alle ruimte.

Op de redactievergadering van dinsdag werd bij HP/De Tijd vastgesteld waar het nummer van een week later over zou gaan. Iedereen mocht iets inbrengen, en aan het einde gaf de hoofdredacteur daar een draai aan. Ik merkte hoe veel redacteuren er steeds meer behendigheid in kregen om de hoofdredacteur naar de mond te spreken. Zo werken die processen met de vrijheid van meningsuiting. Redactievergaderingen zijn subtiele afstemmingsmechanismen. Precies zo gaat het vast op de vergaderingen voor het NOS Journaal. Er is geen autoritaire hoofdredacteur, want die zou niet functioneren. Er is subtiele afstemming. Iedereen ziet wie wel en wie niet succes heeft met zijn onderwerpen. En de meningen in zo’n groep gaan naar elkaar staan. Bepaalde bronnen worden daarbij altijd belangrijk geworden als het over buitenlands nieuws gaat. Wat schrijft The New York Times. Wat schrijft The Washington Post. Linkse, grote Amerikaanse kranten. Althans, dat vinden ze in de VS links. In Europa zijn dat kranten van het midden. Wat het pro-Russische kanaal Russia Today zegt, doet niet terzake. Wat een rechtse tv zender als Fox News uitzendt, is nooit sturend. Als het op CNN verschijnt, ja, dan is het nieuws.

Bij uitgevers was het eigenlijk nog veel erger. Nadat ik eens op de televisie was geweest, waar ik een somber geluid had laten horen over de gevolgen van de immigratie voor Nederland, werd ik gevraagd door een uitgever. Of ik geen ‘zwartboek Nederland’ wilde maken. Nu, goed idee. Ik maakte een concept. Geschrokken zei de uitgever dat hij zijn leven niet zeker was als dit uitgegeven zou worden. Hij wilde wel. Maar hij kon niet. Ik vond dat allemaal nogal melodramatisch eerlijk gezegd. Maar ja, Theo van Gogh was toen nog niet dood. Misschien had hij wel gelijk.

Op een dag opperde ik bij mijn eigen uitgever dat ik een boek wilde schrijven over immigratie. Nou, interessant. Of ik een concept wilde schrijven. Daar had je het weer, een concept. Nu goed, dat deed ik. Daar volgde een moeizaam gesprek op met een tot dan toe mij onbekende redacteur. Die liet me weten dat dit zo echt niet kon. Een boek over immigratie, vooruit. Maar dit zou dan een boek moeten zijn waarin de cijfers voor zichzelf zouden spreken en wel zodanig dat iedereen er het zijne over kon denken. En beslist geen mening van mijzelf. Want, zo zei de redacteur, die mening van mij, dat kenden ze nu wel, en daar zat niemand op te wachten. Dat vond niet alleen hij, voegde hij eraan toe, maar zo dacht iedereen erover op de uitgeverij. Iedereen! Daar had ik nooit iets van gemerkt. Maar ik begreep ook wel dat het geen zin had om te proberen om mijn eigen uitgeverij, waar ik tot dan toe met plezier romans voor had geschreven, een kritisch boek over immigratie door de strot te duwen. Niet vanwege het gebrek aan kwaliteit, maar omdat ze mijn meningen niet wilde horen.

Gelukkig vond ik een kleine uitgever die me zei dat hij dit boek met liefde uit wilde geven. En dat boek kwam er, Het Immigratietaboe, 10 wetenschappers over de feiten.

In die periode werd ik steeds vaker gevraagd om commentaar te geven in Nederlandse radioprogramma’s. Men had, zeiden de redacteuren, wel behoefte aan een ‘ander geluid’, en ik was dat andere geluid. Het gevolg was wel dat je steeds weer in dezelfde discussies belandde met linksdraaiende professoren en moslims. Dat was eerst een goede oefening. Maar na een tijdje wist ik het wel. Ik ben eigenlijk niet zo van de discussie. Ik wil gewoon zeggen wat ik vind, en het liefst in de vorm van een verhaal. Uiteindelijk wil ik meeslepen en overtuigen. Dat het altijd uitdraait op confrontaties vind ik niet mijn schuld.

Een van de programma’s waar ik voor ‘sprak’ was op de publieke omroep, op de nieuwszender Radio 1. Het programma werd gemaakt door de vroeger christelijke en nu multiculturele omroepvereniging NCRV. Je kon er alles zeggen eigenlijk. Er was veel discussie. Het was leuk. Ik deed het zo’n twee jaar. Tot ik op een dag werd gebeld door een persoon van de NCRV waar ik nog nooit van gehoord had. Hij was, zei hij, eindredacteur van het programma en hij zei: “We gaan met u stoppen.”

De reden bleek een blog te zijn dat ik had geschreven. De aanleiding voor dat stukje was dat Martin Luther King zoveel jaar eerder was overleden. Daar was toen veel aandacht voor. Ik schreef toen dat het uiteraard fantastisch was dat zwarten in de VS tegenwoordig dezelfde rechten hebben als blanken, want zo hoort het, maar kijk nu eens hoe de zwarten er nu voor staan. Armoede, criminaliteit. Misschien, zo schreef ik, lag het niet alleen aan die rechten, maar lag het ook wel aan de zwarten zelf. Ik zei dus niet dat dit zo was. Ik opperde alleen dat dit zo zou kunnen zijn. Dat was de reden voor de NCRV om met mij te stoppen. En in de maanden daarna stopten andere radioprogramma’s ook met mij. Niet om iets wat ik in die radioprogramma’s had gezegd. Maar om iets veel vagers. Een imago. Meestal werd er trouwens ook nooit bij gezegd waarom er met je gestopt werd. Misschien was het ook wel toevallig dat het zo samenviel. Ik houd er niet zo van om overal iets achter te zoeken als het jezelf betreft. Het is weinig productief. Ik heb geleerd om snel te vergeten en door te gaan.

Later werd ik her en der dan weer benaderd door medewerkers van die programma’s. Ze wilden me graag iets zeggen. Ze zaten ergens mee. Dat ze het er zelf namelijk niet mee eens waren. Dat ze het juist goed vonden dat ik ‘de dingen’ nu eens zei. Dat ‘andere geluid’, dat vonden ze juist goed. Niet dat ze daar zelf ooit mee zouden komen. Maar dat er nu eenmaal van hogerhand…

Het plaatje begon me steeds meer duidelijk te worden. In de media hangt een sfeer van angst. Men is bang de baan te verliezen. Overal wordt bezuinigd. Zorg dat je vooral politiek correct blijft. Dat geeft de minste kans op problemen.

In het Westen blijkt uiteindelijk zelfcensuur veel effectiever dan censuur.

Daarom zul je in de Nederlandse media nooit een item zien waarin wordt aangetoond dat het broeikaseffect onzin is. Daarom vindt in de Nederlandse media geen serieuze discussie over de immigratie plaats. Daarom wordt in de Nederlandse media Geert Wilders weggezet als een idioot. Daarom wordt de Nederlandse arabist Hans Jansen nauwelijks nog uitgenodigd in Nederlandse talkshows sinds hij zich steeds meer uitgesproken kritisch over de islam ging uiten. En daarom, merkte ik, wordt in de Nederlandse media over het neerhalen van vlucht MH17 maar één theorie verkondigd: Het toestel werd neergehaald door de separatisten. Met een raket. Iedereen die anders denkt wordt uitgemaakt voor complotdenker.

Ik begon dit steeds beter te doorzien, en het werd me nog duidelijker toen ik me meer in een aantal van die onderwerpen ging verdiepen. Voor mijn boek over de werkelijke, wetenschappelijk onderzochte feiten achter de gevolgen van de immigratie. Over MH17, waarover binnenkort een boek van mij verschijnt. En over de Centrumbeweging van Hans Janmaat die ik lange tijd bestudeerde en waarover volgend jaar een boek van mij zal uitkomen.

Ik leerde ook waar de echt diepe taboes liggen. De discussie over de islam wordt in Nederland nu met een zekere openlijkheid gevoerd, maar wat wil je ook na de moorden op Theo van Gogh en Pim Fortuyn. Een discussie over de EU bestaat in Nederland ook gewoon, anders dan in Vlaanderen, zoals ik heb begrepen. Als je kritiek hebt op de islam, dan ben je wel lastig en vervelend, maar nog niet echt ‘vies.’ Als je kritiek hebt op de EU dan ben je al bijna mainstream. Nou ja. Als je ook echt uit de EU wilt, dan ben je natuurlijk weer wel een idioot en word je in de media niet meer serieus genomen. Maar in Nederland staan tegenwoordig kritische stukken over de EU door hoogleraren in alle keurige kranten. Dat was vijf jaar geleden nog ondenkbaar.

Daarentegen worden andere discussies juist wel degelijk uitgelokt door de media. De discussie over het afschaffen van Zwarte Piet wordt in de Nederlandse media bijna uitsluitend gevoerd door de Zwarte Piet-haters, maar de breed gedeelde weerzin die dat onder de grote meerderheid van de Nederlandse bevolking heeft veroorzaakt, kan ook weer niet genegeerd worden. Al is het maar omdat we tegenwoordig internet hebben. Een pro-Piet Facebook pagina kreeg twee miljoen likes. De emotionele lading van de Zwarte Piet discussie wordt steeds groter. Dat is ook begrijpelijk. Nederlanders zijn woedend dat ze massaal voor racist uitgemaakt worden, alleen maar omdat ze een onschuldig kinderfeestje willen voeren. Maar waar de media over de meeste onderwerpen juist zwijgen, daar voeren ze hier een pro-actieve anti-Nederlander politiek.

En wacht eens. Ik had het over een Zwarte Piet-discussie. Dat bewijst alleen maar dat ik meegegaan ben met de hype in de media. Er is namelijk helemaal geen discussie. Want de meeste Nederlanders willen het hier helemaal niet over hebben. Ze willen gewoon op 5 december in huiselijke kring hun sinterklaasfeestje vieren. Dat vinden de kinderen leuk. Dat is gezellig. Dat is Nederland. Maar dat is nu ineens verdacht gemaakt door een klein clubje activisten met een hele goede media lobby.

Dat dit steeds meer agressie oproept kan ik goed begrijpen. Nederland begint steeds meer te lijken op de vroegere DDR: iedereen ervaart op straat een andere werkelijkheid dan die waarover openlijk gesproken wordt. Je grootmoeder zal maar overvallen zijn door een stel Marokkaanse gasten en dan moet je in de krant lezen dat dit gedaan is door ‘mannen.’

Ik merkte ook dat de diepste, meest beladen taboes gaan over de biologische bepaaldheid van ons, mensen. Spreken over ‘rassen’ is steeds meer taboe. In Zweden is het woord zelf nu al verboden. Dat er verschillen tussen rassen zijn, en dat deze genetisch bepaald zijn en bijvoorbeeld betrekking hebben op IQ, is in de wetenschap al tientallen jaren onweerlegbaar vastgesteld, maar in het publiek debat is dit een onbegaanbaar terrein.

Dit jaar bezocht ik een congres van professoren en andere wetenschappers in Londen over IQ, biologie, rassen en dergelijke zaken. Een hooggeleerd, internationaal gezelschap. Uit de VS, Groot Brittannië, Servië, Japan, China, Zweden, en ook Nederland. Het was verschrikkelijk interessant wat ze allemaal te zeggen hadden. Het gebeurde in een sjieke privéclub in Londen. Maar het gebeurde ook in absolute anonimiteit. Het leek wel alsof ik terecht was gekomen in een ondergronds gezelschap. Deze mensen publiceerden, soms al hun hele leven, in hoog aangeschreven wetenschappelijke tijdschriften. Ze voerden bovendien felle discussies met elkaar, maar altijd fair en zonder enig taboe. Een centraal idee bij hen was dat van de dysgenics, de met veel statistisch materiaal omkleedde gedachte dat het genetisch materiaal van de mensen steeds slechter wordt. Het IQ in de Victoriaanse tijd was een stuk hoger dan dat van nu. Een verontrustende gedachte natuurlijk. Het was zeker zo dat in die Victoriaanse tijd er een veel openlijker debat bestond. Dat er veel meer mensen boeken lazen bijvoorbeeld. We lijken nu, ik vat het maar een beetje populair samen, in een steeds meer overspannen tijd te leven waarin we ons aan moeten passen aan een steeds grotere hoeveelheid impulsen, maar waarbij het zelf-denken een steeds kleinere rol speelt. Zo leven we inderdaad in het Avondland, om met Spengler te spreken. Aan het einde van de Westerse beschaving.

Het spreken over dit soort kwesties vindt alleen nog plaats in kleine kring. Bijvoorbeeld in dat hooggeleerde gezelschap in Londen. Al zou ik hun namen vrijgeven, wat me op het hart is gedrukt niet te doen, dan nog zouden die namen u waarschijnlijk niets zeggen. Simpelweg omdat deze professoren en onderzoekers nooit in de media verschijnen. Omdat ze nooit uitgenodigd worden. En die enkele keer dat ze uitgenodigd worden is het meestal om ze voor gek te zetten. Dat is onze tijd.

En ik heb dat ook aan den lijve ervaren.

Toen ik begin dit jaar een interview gaf aan het weekblad Nieuwe Revu, waarin ik over deze ideeën sprak, werd ik overal uitgemaakt voor racist, en op het internet vooral voor ‘schedelmeter.’ Op zich niet ongrappig voor een keertje, maar als het honderden, duizenden keren tegen je gezegd wordt, is het minder grappig. Dan is het gewoon pesten. Uitsluiten. En zo is het ook bedoeld.

Nu is dat allemaal nog niks vergeleken met wat de politicus Janmaat overkwam in de twintig jaar dat hij deelnam aan de Nederlandse politiek. Twintig jaar geweldsbedreiging. Twintig jaar rechtszaken. Twintig jaar totale isolatie in de Tweede Kamer. Twintig jaar scheldpartijen in de media. Alleen maar omdat hij vond dat het nu wel genoeg was met die immigratie en met die opgelegde idealen van de multiculturele samenleving. Zijn secretaresse verloor een been toen een partijvergadering in een hotel werd uitgerookt met brandbommen van de verenigde terroristen die in de media ‘antifascisten’ werden genoemd.

Misschien is het inmiddels met de vrijheid van meningsuiting in Nederland iets minder erg gesteld. We hebben nu tenminste internet, zeiden veel toenmalige leden van de Centrumbeweging mij. Voor Janmaat bestond alleen af en toe de Zendtijd voor Politieke partijen op de tv. En zelfs dat wilde men al afschaffen, want voor ‘racisten’ mocht tenslotte geen spreektijd zijn. Die geluiden kwamen niet alleen van het klassieke links. Ze kwamen net zo goed van het klassieke rechts en het klassieke midden.

Dus: wordt het steeds erger met de vrijheid van meningsuiting? Ik vind het een heel moeilijk te beantwoorden vraag. Ik denk er ook steeds anders over. Aan de ene kant lijkt het politiek correcte keurslijf steeds strakker om ons heen getrokken te worden. Aan de andere kant mogen we nu openlijk kritisch zijn over de multiculturele samenleving. Iets waarvoor Janmaat nog tot gevangenisstraf werd veroordeeld.

Het punt is natuurlijk ook dat de werkelijkheid steeds meer terrein blijft winnen. Niemand kan nu nog de werkelijkheid van ISIS ontkennen. En dan wordt er wel steeds weer met steeds meer krampachtigheid gezegd dat dit niets met de islam te maken heeft, dat is toch niet erg overtuigend. En eigenlijk, heb ik het idee, vind nu iedereen dat wel.

Maar ja. Dit is wel een hele treurige manier van je gelijk krijgen. Dankzij de open grenzen krijgen we de ebola hier. Het komt per vliegtuig. En wat betreft nieuwe aanslagen in Europa is het ook maar een kwestie van tijd. Zo gezien hunker ik eigenlijk naar de tijd waarin je helemaal niets meer mocht zeggen.