Door Dr Gert Jan Mulder
Er is veel aan de hand in de media omdat het verdienmodel voor de traditionele media (kranten en tijdschriften) onder druk staat als gevolg van technologische ontwikkelingen. Ook televisie voelt de laatste decennia de druk van de komst van commerciële omroepen en meer recentelijk de alternatieven, waarover steeds meer consumenten beschikken, zoals bijvoorbeeld internet TV, Youtube & Netflix. Zelfs de politieke druk op de zwaar gesubsidieerde NPO wordt gevoeld (terug lopende kijkcijfers, dalende advertentie inkomsten). De nieuwe media zal onafwendbaar qua aantal consumenten toenemen. Google verdient inmiddels USD 50 miljard aan reclame inkomsten via haar websites.
Journalisten spelen een cruciale rol binnen de veranderende wereld van de media. De journalistiek is in Nederland van oudsher gedegen georganiseerd. Er zijn tal van uitstekende opleidingen om journalist te worden. Er is een belangenvereniging voor journalisten de NVJ, de Raad voor de Journalistiek, waar u bijvoorbeeld klachten in kunt dienen als u vindt dat een journalist onzorgvuldig is geweest[1] en overige gildes waaronder Het Nederlands Genootschap voor Hoofdredacteuren[2].
Uit recent onderzoek onder de leden van de Nederlandse Vereniging van Journalisten bleek ruim 80% te pleiten voor overheidssteun voor onafhankelijke journalisten[3]. De overige 20% had hier bezwaren tegen, vooral vanwege het feit dat ook de overheid verandert, waarbij met name de risico’s van het oprukkend populisme werden genoemd. Stel u eens voor dat de PVV in de regering komt.
Onafhankelijk is voor journalisten erg belangrijk. Voormalig Tweede Kamerlid Mei Li Vos bepleitte nog in februari 2017 in het Parool dat de overheid in actie moest komen voor de onafhankelijke pers[4]. Wel bijzonder dat zowel een overgroot deel van de beroepsgroep journalisten als ook de linkse politica Vos denken dat de onafhankelijkheid van journalisten het best gediend is met een actieve rol – en financiering – van en door de overheid. Onafhankelijk van wie, wat, waar, wanneer, waarom en bovendien hoe?
Als je veel geld wilt verdienen, dan lijkt de keuze voor journalist niet de aangewezen weg. Voor veel journalisten zal het een roeping zijn. Het vak journalist heeft traditie getrouw aantrekkelijke kanten. Het geeft bekendheid, een bepaalde vorm van macht en bovendien status. Een veel gehoorde klacht is dat de main stream media en de daaraan verbonden journalisten van linkse signatuur zijn. Wij zouden daarover niet moeten klagen. Het inkomen van de gemiddelde journalist is erg bescheiden en daarom is het eenvoudig te verklaren dat veel journalisten een wat linksige signatuur hebben.
Geplaagd door een vooroordeel dachten wij dat de meeste journalisten te laag opgeleid zouden zijn. Een klein onderzoekje[5] onder 66 meer bekendere journalisten logenstraft dit vooroordeel. Journalisten zijn doorgaans uitstekend opgeleid: HBO journalistiek of Universitair. Onderstaand een klein overzicht van de 66 namen:
| Albrecht | Yoeri | NPO | 1967 | Universitair |
| Bekhoven van | Lia | NPO | 1953 | HBO journalistiek |
| Boer de | Sacha | NOS | 1967 | Universitair |
| Bosch v Rosenthal | Eelco | NOS | 1976 | Universitair |
| Brink van den | Tijs | EO/NPO | 1970 | HBO journalistiek |
| Broertjes | Pieter | Volkskrant | 1952 | Universitair |
| Castricum | Rutger | POWNED | 1979 | HBO journalistiek |
| Chavannnes | Marc | NRC/NOS | 1946 | Universitair |
| Dekkers | Saskia | NOS/NPO | 1960 | HBO journalistiek |
| Doornbos | Harald | Onafhankelijk | 1967 | HBO journalistiek |
| Duk | Wierd | AD | 1959 | Universitair |
| Dijkstra | Pia | NOS/NPO | 1954 | HBS/VWO |
| Eckhof | Gerri | NOS | 1958 | HBS/VWO |
| Egberts | Tom | NOS/NPO | 1957 | HBO journalistiek |
| Eikelboom | Jan | NOS | 1964 | HBO journalistiek |
| Elias | Ton | NOS | 1955 | Universitair |
| Freriks | Philip | NOS/NPO | 1944 | Universitair |
| Gelauf | Marcel | NOS | 1957 | Universitair |
| Graaf van de | Karel | NPO | 1950 | Geen |
| Groenhuijsen | Charles | NOS/NPO | 1954 | HBS/VWO |
| Hagens | Pieter Jan | NPO | 1958 | Geen |
| Hintum van | Malou | Onafhankelijk | 1961 | Universitair |
| Huys | Twan | NPO | 1964 | HBO journalistiek |
| Jinek | Eva | NOS/NPO | 1978 | Universitair |
| Jole van | Francisco | VARA | 1960 | Geen |
| Joustra | Arendo | Elsevier | 1957 | HBO journalistiek |
| Kockelman | Sven | NPO | 1969 | HBO journalistiek |
| Kurpershoek | Wouter | NOS | 1964 | HBO journalistiek |
| Laroes | Hans | NOS | 1955 | HBO journalistiek |
| Liempt van | Ad | NOS | 1949 | Geen |
| Luyendijk | Joris | Onafhankelijk | 1971 | Universitair |
| Mebius | Dion | Volkskrant | HBO journalistiek | |
| Mingelen | Ferry | NOS | 1947 | Geen |
| Miserus | Mark | Volkskrant | HBO journalistiek | |
| Mouthaan | Erik | RTL | 1974 | HBO journalistiek |
| Nieman | Rick | RTL | 1965 | Universitair |
| Niemoller | Joost | Onafhankelijk | 1957 | Universitair |
| Nieuwkerk van | Matthijs | VARA | 1960 | HBS/VWO |
| Pauw | Jeroen | VARA | 1960 | Geen |
| Polak | Clairy | NPO | 1956 | HBS/VWO |
| Praag van | Marga | NOS/NPO | 1946 | HBS/VWO |
| Remarque | Philippe | Volkskrant | 1966 | Universitair |
| Roos | Jan | Onafhankelijk | 1977 | HBO journalistiek |
| Runderkamp | Lex | NOS | 1957 | HBO journalistiek |
| Rutenfrans | Chris | Volkskrant | 1953 | Universitair |
| Santegoeds | Evert | SBS | 1961 | HBS/VWO |
| Scherreburg van | Wouke | NPO | 1946 | Geen |
| Schrijver | Loretta | Onafhankelijk | 1956 | Universitair |
| Sitalsing | Sheila | Volkskrant | 1968 | Universitair |
| Slagter | Jan Maarten | FD | 1969 | Universitair |
| Smeets | Mart | NPO | 1947 | HBS/VWO |
| Snel | Jeroen | EO | 1969 | HBO journalistiek |
| Spruyt | Bart Jan | Onafhankelijk | 1964 | Universitair |
| Tan | Humberto | RTL | 1965 | Universitair |
| Trip | Rob | NOS | 1960 | Universitair |
| Tweebeeke | Marielle | RTL | 1971 | Universitair |
| Vaessen | Step | NOS | 1965 | Universitair |
| Vries de | Peter | RTL | 1956 | HBS/VWO |
| Vroomans | Magriet | NOS/NPO | 1958 | Geen |
| Wanders | Gijs | NOS | 1950 | Geen |
| Waterdrinker | Pieter | Onafhankelijk | 1961 | Universitair |
| Weegen van | Maartje | NOS | 1950 | Geen |
| Weesie | Dominique | POWNED | 1969 | HBS/VWO |
| Wester | Frits | RTL | 1962 | Geen |
| Westerman | Max | NPO | 1958 | Universitair |
| Witteman | Paul | VARA/NPO | 1946 | HBS/VWO |
| Wynia | Syp | Elsevier | 1953 | HBS/VWO |
De belangrijkste conclusies van die korte onderzoekje kunt u aan de onderstaande tabel aflezen:
| Opleiding/medium | Geen/NA | HBS/VWO | HBO journalistiek | Universitair | Grand Total |
| AD | 1 | 1 | |||
| Elsevier | 1 | 1 | 2 | ||
| EO | 1 | 1 | |||
| EO/NPO | 1 | 1 | |||
| FD | 1 | 1 | |||
| NOS | 4 | 1 | 4 | 6 | 15 |
| NOS/NPO | 1 | 3 | 2 | 2 | 8 |
| NPO | 3 | 2 | 3 | 1 | 9 |
| NRC/NOS | 1 | 1 | |||
| Onafhankelijk | 2 | 6 | 8 | ||
| POWNED | 1 | 1 | 2 | ||
| RTL | 1 | 1 | 1 | 3 | 6 |
| SBS | 1 | 1 | |||
| VARA | 2 | 1 | 3 | ||
| VARA/NPO | 1 | 1 | |||
| Volkskrant | 2 | 4 | 6 | ||
| Grand Total | 11 | 12 | 18 | 25 | 66 |
De definitie van een journalist is een beroepsbeoefenaar die nieuwsfeiten verzamelt over recente gebeurtenissen van algemeen belang, die deze feiten onderzoekt of analyseert en daarover publiceert in een actueel (nieuws)medium.[6] Er staat niet bij dat de journalist dit onafhankelijk doet.
Net als in de wetenschap geldt dat ook in de journalistiek onafhankelijkheid een betrekkelijk begrip is. Als iemand voor een medium werkt met een linkse signatuur is het niet erg voor de hand liggend, of zelfs onverstandig om stukken te publiceren met een rechts geluid of ondertoon. Pro Donald Trump, een positief verhaald over Geert Wilders en de PVV, een anti-EU mening of een uitgesproken positief verhaal over de Joodse Staat zal in de regel geen garantie bieden op een bestendig voortdurend dienstverband.
Onafhankelijke journalisten zijn dun gezaaid. Bovendien zou je uit de bovenstaande tabel kunnen afleiden dat vooral zeer hoog opgeleide journalisten als onafhankelijk gekwalificeerd kunnen worden.
Misschien zouden de meeste journalisten, redacties en hoofdredacteuren hun beroep en beroepsgroep, maar vooral ook hun consumenten serieuzer kunnen nemen door hun positie op het politieke spectrum niet langer te verhullen. Zeg gewoon op welke partij je stemt en wie je persoonlijke voorkeur heeft.
Het zou een hoop zogenaamd onafhankelijk stiekem gedrag schelen.
Uitstekend opgeleid stiekem gedrag. Dat wel!
[1] https://www.rvdj.nl/uitspraken
[2] https://nl.m.wikipedia.org/wiki/Nederlands_Genootschap_van_Hoofdredacteuren
[3] https://www.nvj.nl/nieuws/ruim-80-procent-overheidssteun-onafhankelijke-journalistiek
[4] http://www.parool.nl/opinie/-overheid-moet-in-actie-komen-voor-onafhankelijke-pers~a4463792/
[5] selectie uit volgend overzicht https://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_Nederlandse_journalisten
[6] https://nl.wikipedia.org/wiki/Journalist
5 juni 2017 op 17:59
opleiding is tegenwoordig meer indoctrinatie (d66, pvda, groen links stijl….)
5 juni 2017 op 13:03
“Lagere salarissen betekent een links gedachtengoed”
Het verband tussen armoede en links-rechtsdenken is achterhaald. Mensen gaan juist steeds meer inzien dat de armoede waarin ze verzeild zijn geraakt, te maken heeft met de opvang van vluchtelingen, waardoor de sociale voorzieningen worden uitgehold.
De stelling klopt wel als de PVV als links zou worden bestempeld. Dat PVV-ers zelden journalist worden heeft te maken met uitsluitingsmechanismes.
5 juni 2017 op 08:19
Het heeft niet te maken met veranderde omstandigheden. Het heeft te maken met ideologie. Ooit hoorde ik een uitstekende speech van Bolkestein. Doorwrocht en goed doordacht. Maar de samenvatting in het nationale journaal maakte een lachertje van zijn betoog; tendentieus knipwerk. Nu met Tump hetzelfde; volg ik het nieuws, denk ik ‘wat een rare man toch’. Maar beluister ik zijn volledige speech n.a.v. het verlaten van het Parijs-dictaat, dan hoor ik een goed verhaal. En een te begrijpen verhaal. En bekijk ik zijn ontmoeting met Macron, dan zie ik hoe Macron degene is die zich onbeschoft gedraagt door de president te negeren; waarna Tump hem een lesje leert door de hand van Macron even fijn te knijpen met een klap op zijn schouders, alsof hij zegt ”Ik pak je even terug, dat snap je wel”. Nationaal nieuws dat tendentieus is; een al oud verhaal.
4 juni 2017 op 12:56
Overigens zou ik het Nederlandse journaille niet zo zeer links willen als wel een doorgeefluik van staatspropaganda, van de status quo. Kijk maar eens hoe men verslag doet van zaken als de aanslag op MH17, de oorlog in Syrie, de verkiezingen in de VS of de oorlog in Oekraine.
4 juni 2017 op 11:29
De verwording van de journalistiek is begonnen toen de reclame-inkomsten hoger werden van de inkomsten door verkoop/abonnementen. Op dat moment was de adverteerder degene die bepaalde wat er (niet) mocht worden gedrukt. En nu is het overheid+groot-bedrijfsleven die het nieuws in hun macht hebben
4 juni 2017 op 11:22
Er is maar een echte journalist geweest in de hele wereld. Iedereen kent hem: KUIFJE. Die deed echt verslag van wat er gebeurde en analyseren als de beste.
Maar Joost praat hier over hoogopgeleide journalisten. Een journalist (zoals Pauw) met geen opleiding op dit vakgebied en mensen die slechts HBS/VWO hebben als afgeronde studie beschouw ik niet als kundig op het journalistieke gebied. Van de onderzochte 66 journalisten zijn dit er maar liefst 23 (meer dan 33% van het totaal) en maar liefst 14 zijn daarvan in dienst bij de NPO op een aantal van 32 oftwel bijna 44%. Dat verklaart ook al heel veel….
4 juni 2017 op 10:51
Wereld oorlog èèn had als probleem opleiding, en leiding gevende mensen. Dat gaf als doorslag, later, verplicht onderwijs. In die oorlog werd IQ bepalen populair. Zat je boven het gemiddelde dan maakte je een blits loopbaan. Wat opvalt daarna, vandaag, het gewauwel over hoog of laag opgeleid. Wat neerkomt op het geleerde herhalen en herkauwen. Honderd jaar geleden een noodzaak voor keizers en generaals om hun dierbare oorlog voort te zetten. Een tijd van gek en nog gekker. De mens met verstand op nul, blik op oneindig, hoog of laagopgeleid, is nog altijd de meest succesvolle manier om de aardse periode leven zo aangenaam mogelijk te maken.
4 juni 2017 op 10:27
Stond tijdje terug bij een kanon. Opgedregd van het scheepswrak Sacramento. De bemanning, 72, die de schipbreuk overleefden, wandelden 1400 km om het ongeluk wereldkundig te maken. Zes man overleefden die wandeltocht. Dit soort happenings waren schering en inslag bij de start van wat later kolonialisme werd genoemd. Drie soorten mensen waren nodig voor succes. Allereerst de vakman die kanon en schip bouwden. Nummer twee, vakman bemanning. Nummer drie was de meest menselijke. Vakman kerk en koning bankier investeerder.. In Portugal en Holland volop, die tijd, 1647, aanwezig. Nieuws, of berichtgeving, over dit ongeluk was eenzijdig de financiële kant. De rest, mensen, daar was een hemel voor. Dat was gezonde nieuws berichtgeving. Met als resultaat een gouden eeuw. Links groen gezeik had dat voorkomen. Wijze mensen, toen.
4 juni 2017 op 09:42
Een foute gedachte is dat hoogopgeleid ook betekent dat je de wereld ook door een juistere bril ziet, wat op zich voor een deel natuurlijk wel waar is, want grotere referentiekader. Echter, mensen die laagopgeleid zijn hebben een grotere kans tussen mensen te wonen met een andere achtergrond. Die laagopgeleide mensen weten ook veel beter hoe fanatiek moslims zijn (ze wonen er tussen). Ik zelf ben hoog opgeleid en heb tijdens mijn studie gewoond in een wijk die razendsnel verkleurde, en meer nog, ik heb ook gezien dat moslims in een eigen wereld leven en ook dat ze onze wereld verafschuwen. Een hoger opgeleide wil geloven in zijn believe system. Ik heb er wel eens mee gediscussieerd. Ze kunnen- en willen niet geloven dat er mensen zijn die onze manier van leven niet goed gezind zijn. Een lager opgeleide is daarvan veel beter op de hoogte.
4 juni 2017 op 12:50
@ Koffij
“Een hoger opgeleide wil geloven in zijn believe system. Ik heb er wel eens mee gediscussieerd. Ze kunnen- en willen niet geloven dat er mensen zijn die onze manier van leven niet goed gezind zijn.”
In laatste instantie en volkomen in tegenstelling met hoe men zichzelf graag ziet getuigt zo’n mentaliteit van een superioriteitsgevoel dat steunt op een arrogante bekrompenheid. Men kan zich gewoon niet voorstellen dat onze manier van leven uiteindelijk niet door iedereen omarmd zal worden. Zo bezien zou je kunnen zeggen dat types als Baudet of Wilders meer respect hebben voor de moslim dan de gutmensch.
5 juni 2017 op 12:48
De goed- (of deugmens) etaleert zijn opvattingen alleen om de wereld te tonen hoezeer hij deugt. De vraag of tolerantie tegenover moslims nog wel zo terecht is, komt eenvoudigweg niet bij hem op.
4 juni 2017 op 09:32
Het HBO niveau van veel journalisten zoals sportjournalist Tom Egberts verklaart waarom zij de naam van de voetbalclub Heracles uitspreken als Herácles en niet als Héracles. Zouden ze ook Socrátes zeggen in plaats van Sócrates?
En dan als ze het hebben over de Olympische spelen (zoals Matthijs van Nieuwkerk) dan spreken ze dat uit als Olumpische spelen i.p.v. Olimpische spelen. Zouden ze ook over Gumnastiek spreken?
4 juni 2017 op 07:46
Ik heb de journalistiek nooit vertrouwd. Het begint al met het gegeven dat ze omzet moeten genereren: om te kunnen blijven voortbestaan. Kwalijker is dat de media zich bedienen van allerlei trucs als framing en dergelijke, maar ook plaats en grootte van een artikel in een krant enzovoort. In uw filmpje “Wie ben ik?” geeft u ook nog eens heel duidelijk aan hoe tijdens redactievergaderingen de journalisten via een informeel beloningssysteem worden gemanipuleerd om artikelen van zekere signatuur te schrijven (en dit soort informele mechanismen is nou juist de kracht van de “legale corruptie” hier in Nederland omdat zij namelijk onzichtbaar bljjft).
Er moet veel veranderen in de volksvoorlichting, want dat is wat nieuws feitelijk is.
Gezien het belang voor onze “democratie” Is een strikte toepassing van hoor en wederhoor gewoon onvermijdelijk. Jammer dat het veel tijd en geld kost, maar je bent objectief of niet. Zo vind ik ook dat iemand het recht moet hebben zich te kunnen…
4 juni 2017 op 07:49
verdedigen wanneer er over hem geschreven wordt. Ook een neutrale toon en pagina-opmaak vind ik erg belangrijk en ongetwijfeld nog veel meer zaken die van belang zijn voor een OBJECTIEF nieuws
4 juni 2017 op 07:32
Wat ik als een groot gemis zie is dat weinig journalisten een universitaire opleiding hebben in een van de natuurwetenschappen. Simon Rosendaal (scheikunde) heeft dat wel maar stond vreemd genoeg niet op het lijstje. Het gebrek aan natuurwetenschappelijke kennis bij journalisten heeft het mogelijk gemaakt dat de zogenaamd door mensen veroorzaakte klimaatverandering voor zoete koek wordt aangenomen door het journaille.
4 juni 2017 op 20:21
Toch hoef je maar 2 dagen op internet te zitten om wetenschappers, echte wetenschappers, een groot aantal twijfels te horen uitspreken over de klimaathysterie; met cijfers en onderzoek. Data die geen toename laten zien van overstromingen, tornado’s, droogtes, cyclonen e.d. Die laten zien dat Afrika groener wordt door CO2. Waar de echte wetenschapper Axel Morner laat zien dat er geen bijzondere zeespiegelstijging kan worden geconstateerd. Enz enz. Maar niets daarvan schijnt door te dringen tot de nieuwsvoorziening die leeft van belastinggeld. Waarom verdiept men zich niet als ik dat wel kan?
5 juni 2017 op 12:54
Niet alleen mbt het klimaat. De beta-mens heeft sowieso meer gevoel voor getallen, statistieken, ruimte, en vooral het extrapoleren van trends. Een niet-beta zal niet zo snel bevatten wat het effect op de lange termijn is van bijvoorbeeld migratie, geboortenoverschot en ruimtebeslag.
4 juni 2017 op 00:20
“Er zijn tal van uitstekende opleidingen om journalist te worden.”
Ah …, oh …, en hoevelen leiden uitstekend op vanuit welke maatschappij visie?
Bij mijn opleiding, geen journalistieke hoor, werden we ernstig gekapiitteld door de leraar geschiedenis omtrent de idiotie van referenda. Ik kende Erik Visser in die tijd, hij was ooit aangeschoven bij ons kroeggroepje in café Gruter. Leuke erudiete kerel, Maar goed dat was dus tegen het zere been van de leraar.
Erik Visser: https://nl.wikipedia.org/wiki/Erik_Visser
Verder gooide leraar in kwestie ons dood met de complete landinggeschiedenis en geografie daarvan van de geallieerden in Normandië (compleet met schetsen van alle stranden op het schoolbord, met krijtje; hij deed zijn best); geen woord echter over het Oostfront. Ik hield mijn waffel daarover, want anders kon je repercussies verwachten.
’t Is maar wie je voor de klas krijgt.
Tschüß, Edmond V.O. Katusz
3 juni 2017 op 23:18
Het zou al een slok op een borrel schelen als journalisten zouden leren dat hoewel objectiviteit en neutraliteit in berichtgeving nooit voor 100% te realiseren valt, dit nog geen geldige reden is om die principes meteen maar overboord te gooien, zoals tegenwoordig de trend is, maar ernaar streven zo objectief en neutraal over feiten te berichten.
Nu wordt het argument gebruikt: geen 100% objectiviteit mogelijk? Dan is 0% gerechtvaardigd.
3 juni 2017 op 23:20
Maar dat moet vanuit de hoofdredacties komen, dus kan de journalistiek het wel schudden voorlopig.
3 juni 2017 op 22:33
Interessant artikel.
Lagere salarissen betekent een links gedachtengoed. Daar kun je over discussiëren. Er komen overigens een paar namen voorbij van personen die overtuigd (grachtengordel) links zijn maar ondertussen een zeer hoog salaris ontvangen.
Wat mij betreft moeten we terug naar feitelijk nieuws. Als de journalist van de baas geen feiten meer mag brengen dan is dat zeer zorgelijk. Dan bestaat nieuws nog slechts uit opinie stukjes. En dat is geen nieuws.
3 juni 2017 op 22:03
… logenstraft …?
Dat leerden wij ooit anders op de lagere school.
3 juni 2017 op 22:07
excuses
logenstraft schijnt toch de juiste spelling te zijn. Wist ik niet.